GROSZKI

 

Charakterystyka rozwoju dziecka 5 - letniego 

 

Piąty rok życia przynosi ugruntowanie nabytych wcześniej umiejętności. Dziecko doskonali sprawności, które pozwalają mu samodzielnie funkcjonować. Jest w stanie rozmawiać z rówieśnikami i dorosłymi, a także komunikować swoje emocje. Dziecko staje się gotowe do podjęcia nauki w szkole.

Rozwój motoryczny (ruchowy)

W tym wieku dziecko jest już gotowe, aby nauczyć się nowych sprawności: jazdy na łyżwach, nartach, pływania i tańca. Dziecko także jest w stanie jeździć na dwukołowym rowerku. Dodatkowym atutem jest zdolność powtarzania sekwencji ruchowych, co jest ważne ze względu na dalszy rozwój poznawczy i językowy. Dziecko bez trudu także wbiega po schodach krokiem naprzemiennym, skacze na jednej nodze i potrafi utrzymywać równowagę stojąc na jednej nodze z zamkniętymi oczami. 5-latek osiąga już pełną samoobsługę (odpinanie i zapinanie guzików, rozbieranie i ubieranie się, czynności higieniczne) i precyzyjne ruchy dłoni pozwalające na dokładne wycinanie, rysowanie i malowanie. W tym wieku zauważalne są też różnice płciowe dotyczące sprawności manualnych. Dziewczynki mają lepszą kontrolę nad mięśniami dystalnymi, czyli oddalonymi od centrum ciała, co wpływa np. na ładniejsze pismo. U chłopców natomiast przewaga jest widoczna w rzutach do celu oraz łapaniu piłki. Źródła tych różnic stanowią uwarunkowania mózgowe i hormonalne.

Rozwój poznawczy

Na tym etapie funkcje wzrokowe i słuchowe ulegają dalszemu usprawnianiu. 5-latek potrafi dobierać obrazki według wzorów tematycznych i atematycznych, kategoryzować, wykluczać element ze zbioru oraz uzupełniać szeregi. Pod koniec piątego roku życia dzieci rozwijają świadomość metajęzykową. W tym czasie przedszkolak może zacząć naukę języka obcego metodą komunikacyjną, pod warunkiem że opanował już język ojczysty. Dziecko potrafi już różnicować głoski w wyrazach, tworzyć przymiotniki, czasowniki oraz rymy.

Rozwój mowy

Na początku piątego roku życia system językowy dziecka jest już prawie ukształtowany. Dziecko potrafi już wymawiać wszystkie głoski z wyjątkiem [r], która pojawi się rok później. Przedszkolaki w tym okresie są w stanie opowiedzieć co działo się w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym. Potrafią budować spójne i poprawne gramatycznie zdania złożone nawet z 7 elementów. Mowa dziecka powinna być już całkiem zrozumiała dla otoczenia. Dziecko używa około 2000-3700 słów. Piąty rok życia to nadal wiek pytań – dlatego nadal należy udzielać dziecku wyczerpujących odpowiedzi. Pod koniec tego okresu dziecko potrafi już tworzyć wyrażenia przenośne i porównania.

Rozwój zabawy

5-latek jest już gotowy bawić się w gry z regułami. Rozumie sens ich przestrzegania i kolejność działań oraz osób w zabawie. Zabawy oparte na naśladowaniu stają się dłuższe i bogatsze w nowe sytuacje i słownictwo jakim dziecko operuje. Z 5-latkiem można grać w Piotrusia, warcaby, domino i proste gry planszowe typu Chińczyk. W zabawie widoczna jest silnie uwarunkowana różnica płciowa między chłopcami i dziewczynkami.

Rozwój społeczny i emocjonalny

Piąty rok życia to ostateczny czas na ukształtowanie się kompetencji społecznej, która potrzebna będzie, gdy dziecko rozpocznie naukę w szkole. Dziecko jest już gotowe do radzenia sobie z nowymi sytuacjami, zaczyna kontrolować swoje odpowiedzi i zastanawia się nad nimi. Coraz większego znaczenia nabiera dla niego grupa i opinie rówieśników na temat zachowania czy wyglądu. Stopniowo wyłącza się autorytet rodziców, a włączają autorytety zewnętrzne. Mimo to, dzięki wiedzy i obecności rodzica, nasza pociecha czuje się bezpiecznie w otaczającym świecie. W tym okresie zauważalne są też predyspozycje płciowe do pewnych zachowań. Chłopcy mają więcej energii, są czasem agresywni i nadpobudliwi. Dziewczynki natomiast są spokojniejsze i mniej konfliktowe. Dochodzi do dalszego rozwoju moralnego. Dziecko potrafi kontrolować wszystkie emocje i zachowania. Wie, czego oczekuje od niego otoczenie w danej sytuacji. Zaczyna używać form grzecznościowych typu: pan/i, proszę, dziękuję, przepraszam.

W wyżej opisanych sytuacjach obserwujemy prawidłowy rozwój dziecka, który jest również kwestią indywidualną. Niektóre dzieci nabywają szybciej, a inne wolniej nowe umiejętności.

Do specjalisty (logopedy, pedagoga, psychologa, fizjoterapeuty, terapeuty SI) należy udać się, gdy dziecko:

– mówi bezdźwięcznie np. „foda” zamiast „woda”,

– nieprawidłowo wymawia głoski (z wyjątkiem [r]),

– nie reaguje na polecenia,

– myli kolejność sylab w wyrazach, upraszcza słowa,

– nie nawiązuje kontaktu wzrokowego,

– jest agresywne dla otoczenia,

– ma problemy z koordynacją ruchową,

– nie panuje nad emocjami,

– jąka się lub zacina,

– nie potrafi funkcjonować w grupie/ wycofuje się z kontaktów,

– reaguje lękiem na niektóre bodźce słuchowe, dotykowe, nie lubi określonych smaków czy zapachów,

– ma problemy z równowagą,

– śpi z otwartą buzią, chrapie.

 

Bibliografia:

1. Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna, Kraków 2017.